Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi là Thiên cổ hùng văn. Hãy phân

Nhắc đến những bản tuyên ngôn độc lập hào hùng của dân tộc chúng ta không thể không nhắc đến Bình Ngô Đại cáo của Nguyễn Trãi. Tác phẩm không chỉ được coi là bản Tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc mà còn là áng thiên cổ hùng văn vô cùng đặc sắc và có giá trị trong nền văn học Việt Nam nói chung, văn học trung đại nói riêng.

Trước hết, chúng ta phải hiểu “cổ hùng văn” là những áng văn cổ có giọng văn hùng tráng, hào hùng, có nội dung viết về những vấn đề trọng đại của lịch sử dân tộc, được lưu truyền qua hàng ngàn đời. Nói Bình Ngô Đại Cáo là thiên cổ hùng văn, bởi nội dung của bản cáo là một bản tổng kết, công bố với thiên hạ chiến thắng của vua Lê và ta trước quân xâm lược Minh tàn ác, một sự khẳng định nền độc lập, chủ quyền của dân tộc Việt Nam. . Nam và vững quyết tâm bảo vệ chủ quyền của quân và dân ta trước kẻ thù xâm lược. Không chỉ vậy, Đại cáo bình Ngô là tác phẩm văn học kết tinh dưới ngòi bút trữ tình của Nguyễn Trãi với thể thơ trữ tình và giọng điệu biến hóa linh hoạt, nghệ thuật tu từ và hệ thống từ ngữ chắt lọc, chắt lọc,… đã tạo nên vẻ trầm hùng, hào hùng trong tác phẩm. trình bày báo cáo.

Quả thực, bài Bình Ngô Đại Cáo là bản tổng kết ngắn gọn nhất về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do tướng Lê Lợi lãnh đạo, xuyên suốt tác phẩm là niềm kiêu hãnh, tự hào của dân tộc. Thứ nhất, Bình Ngô Đại Cáo khẳng định nhân nghĩa là lý tưởng xuyên suốt cuộc khởi nghĩa và khẳng định Việt Nam là một dân tộc có nền văn hiến lâu đời:

Nhân nghĩa và chính nghĩa cốt ở yên dân, tiên liệu pháp trừ bạo, như nước Đại Việt ta từ lâu đã xưng nền văn hiến, núi sông đã chia, phương bắc phong tục phương nam cũng khác với Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời dựng nền độc lập. Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương. Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau, nhưng thời đại nào cũng có kiệt tác.

Mỗi câu thơ ngân vang đều chứa đựng niềm tự hào, sự khẳng định mạnh mẽ về tư tưởng nhân nghĩa đi đôi với dẹp bỏ bạo tàn. Bên cạnh việc khẳng định nhân nghĩa phải mang lại cho con người cuộc sống hạnh phúc, vì con người, tác giả còn khẳng định những yếu tố quyết định chủ quyền quốc gia: một nền văn hiến lâu đời, một khuôn khổ lãnh thổ và một phong cách, tập quán, lịch sử riêng, các triều đại riêng và “ mỗi thế hệ đều có một kiệt tác”. Nguyễn Trãi cũng đặt Đại Việt ngang hàng với các nước phong kiến ​​lớn phương bắc. Điều này vừa thể hiện ý thức về sự tồn tại, chủ quyền độc lập của dân tộc, vừa thể hiện lòng tự hào về truyền thống, phong tục, tập quán văn hóa của nhân dân.

Tiếp sau những dòng chữ đầy xúc động và tự hào trước trang sử vẻ vang của dân tộc, là lời tố cáo mạnh mẽ tội ác của quân xâm lược Minh:

Nướng dân đen trong lửa đắng Vùi những đứa con đỏ hỏn trong hố khốn nạn Dối trời gạt người trăm phương ngàn kế Tạo ra chiến tranh loạn lạc hai mươi năm Mất nhân loại hủy diệt trời đất Người dân bị dồn vào chốn thâm cung biển để tìm ngọc trai, mệt mỏi với cá mập và cá mập. Những người bị đưa lên núi đào cát tìm vàng, khốn khổ trong rừng sâu và nguồn nước bị nhiễm độc. Đào hoa màu, bắt chim trả lưới, quấy người, giăng bẫy hươu đen, giăng bẫy ở đâu Diệt côn trùng, cây cối, trẻ con thay bà góa nghèo Thằng há mồm, thằng nhổ răng, nó chứa đầy máu mỡ, nay cất nhà, mai đắp đất, tứ chi ăn khớp. Nặng núi Phú phen, Mọi nghề nông. Tội thay tre Nam Sơn không ghi hết tội, Dơ thay nước Đông Hải không tẩy sạch mùi.

Tất cả những tội ác man rợ nhất của kẻ thù đã được Nguyễn Trãi gây ra đối với nhân dân ta, những cảnh “nướng đen, chôn con đỏ, làm cho quân thù hả dạ…” đã thể hiện sự tàn ác đáng hủy diệt của chúng. chúng. tiêu diệt đồng bào của chúng tôi. Chúng không chỉ dã man khi hành hạ thể xác, giết hại, xẻ thịt đồng bào ta không thương tiếc mà còn tham lam, ra sức vơ vét, vơ vét tài nguyên của nước ta, sưu cao thuế nặng. Tội ác của giặc Minh thật khôn lường và đã gây ra những hậu quả vô cùng nặng nề về kinh tế, “tiêu tán toàn bộ nghề nông”, môi trường tự nhiên “bắt chim trở về”, “bẫy hươu đen”, “thiệt mạng diệt vong”. “. có hại cho côn trùng. và cây cỏ”, đời sống nhân dân lầm than “bé thay đàn bà góa nghèo”… Sử dụng hình ảnh “cây tre Nam Sơn”, “Xứ Đông Hải” là những sự vật hiển nhiên. Cuối cùng, day dứt, tác giả khẳng định tội ác của quân xâm lược kẻ cướp của, bán đất nhiều không kể xiết, khiến trời đất không dung nổi, thần linh không cam lòng, cho nên chúng ta phải cầm vũ khí, đứng lên chống kẻ thù xâm lược.

Và quá trình khởi nghĩa Lam Sơn cũng được Nguyễn Trãi chuyển tải ngắn gọn qua những câu đối dài ngắn khác nhau:

Núi Lam Sơn gợi ý nghĩa Nơi trú ẩn hoang vu Nghĩ đến một mối thù lớn, nếu là chung số phận Là kẻ thù của đất nước, thề không sống Nghĩ đã đành, Nghĩ trước, nghĩ sau.

Lời tuyên bố “Ta đây” là lời thay mặt chủ tướng Lê Lợi, khiến bản tường trình là lời tự bộc lộ rất chân thực của vị tướng lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn về những ngày đầu khởi nghĩa, với những trận đánh, những trận đánh. trằn trọc, trăn trở vận mệnh đất nước trong thế ngàn cân treo sợi tóc, đau xót trước cảnh giặc Minh ngang ngược đang từng ngày tàn sát dã man nhân dân ta, nỗi căm giận vẫn tiếp tục bốc lên trời, . .. Qua đây ta cũng thấy được lòng yêu nước thương dân, những tâm tư, tình cảm sâu sắc nhất của Lê Lợi – tinh thần đấu tranh giành độc lập, tự do của nhân dân. Và cũng qua những dòng thơ của Nguyễn Trãi, tất cả những gian khổ, thiếu thốn ban đầu của cuộc chiến dần dần hiện ra trước mắt người đọc:

Lại nghiêm khắc vì: Tài như sao mai, Tài như lá mùa thu, Chạy trốn không người giúp, Nước gian ác ít người bàn, Một lòng cứu nước, vẫn chờ đông, Chiếc cầu dịu dàng xe ngựa, thường để ý, dành cho phía bên trái.

Sự tương phản giữa một bên là thế mạnh của địch, một bên là thế yếu của ta, ta trẻ như sao mai, nhân tài khan hiếm như “lá mùa thu”; có lúc thiếu ăn, có lúc bị bao vây,… Tất cả những điều đó đã cho thấy những khó khăn, vất vả của quân dân ta buổi đầu chống giặc. Tuy nhiên, trên hết:

Khi Linh Sơn lương đã cạn mấy tuần, khi Khôi Quận Quân không đội. Trời cố ban lộc lớn. Tôi đã cố gắng vượt qua những khó khăn. Người tứ quốc một nhà giương cờ tre cờ phấp phới Pha nước với chén rượu ngọt Trận trận lấy yếu chống mạnh Dùng quân phục kích lấy càng nhiều địch.

Với sự đồng lòng của tướng, quân và ý chí kiên cường, sách lược đúng đắn và sự chỉ huy tài tình của tướng quân Lê Lợi, ta vẫn vượt qua mọi khó khăn, từng bước xây dựng lực lượng hùng hậu làm nên chiến thắng lịch sử, khiến giặc Minh phải khiếp sợ. . Trong phần báo cáo này, tác giả Nguyễn Trãi chỉ tập trung tường thuật sơ lược, tóm tắt một số trận đánh tiêu biểu trong các thời kỳ nhất định:

Đem đại nghĩa để thắng hung tàn, dùng nhân nghĩa để thay cường bạo. Trận sấm sét ở Bồ Đằng, vùng Trà Lân chia tro tàn. Tinh thần rất tích cực. Quân đội trở nên mạnh mẽ hơn. , Lý An, Phương Chính , nín thở tìm lối thoát. Thắng lợi truy đuổi đã lâu, Tây Kinh quân ta thu phục, chiêu binh tiến đánh, đất Đông Đô xưa khôi phục. Ninh Kiều máu chảy thành sông, dời cá ngàn dặm. quần lót đầy, dơ dáy ngàn năm.(…)

Ở tất cả mọi nơi, không khí của trận chiến vô cùng khốc liệt đã được Nguyễn Trãi ghi nhớ một cách vô cùng ấn tượng. Bằng cách cường điệu, phóng đại, tác giả đã cho thấy sự thất bại nhục nhã của quân thù và khí thế hừng hực khí thế chiến thắng của quân ta qua hai trận Ninh Kiều và Tốt Động. Dấu vết của trận Chi Lăng – Xương Giang cũng được tác giả dành trọn tâm huyết và tài năng để nói với người đọc:

Tháng 9, Liễu Thăng thu quân từ Khâu Về. Tháng 10, Mộc Thạnh chia đường từ Vân Nam tiến vào. Trước tiên, ta cử quân mạo hiểm, để cắt đứt quân tiên phong. Sau ta sai tướng chặn đường, cắt nguồn lương thực Thứ mười tám, trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thủ Ngày hai mươi, trận Mã Yên, Liễu Thăng mất đầu Ngày hai mươi lăm, Bá tước Lương Minh Đại bại, chết ngày 28, thừa tướng Lý Khánh và người kế vị tự sát.

Quân địch hung hãn cử hai tướng địch giỏi nhất chỉ huy hòng tạo thế gọng kìm, đè bẹp quân và dân ta, nhưng do ta sẵn sàng và bố trí binh lực hợp lý nên đã phá tan kế hoạch giành thế thượng phong của chúng. đắc thắng lao về phía trước. Sau đó là hàng loạt chiến công khác được Nguyễn Trãi kể lại với giọng điệu hào hứng, hân hoan và tự hào về những cuộc đấu tranh anh dũng của quân và dân ta.

Đọc những câu văn tả cảnh ra trận, ta cũng có thể hình dung ra khung cảnh lúc bấy giờ với sự tương phản, đối lập giữa một bên là khí thế hừng hực của ta và phong thái tự tin của một bên. Chiến thắng trỗi dậy với một bên là sự sợ hãi, nhục nhã, nhục nhã của kẻ thù:

Gươm mài đá, đá núi cũng mỏi Voi uống nước, nước sông phải cạn. Đánh một trận sạch sành sanh, đánh hai trận chim trời tan hoang Gió to cuốn lá khô hang sập tổ kiến ​​Đô đốc Thôi Thu thập đệm dâng sớ, tướng Hoàng Phúc trói tay vào hàng truy nã .Lạng Giang, Lạng Sơn, xác chồng bên đườngXương Giang, Bính Thân, máu nổi trên mặt nước đỏ Kinh hoàng! Màu sắc và hoa văn có thể khác nhau,

Khá ảm đạm! Mặt trời và mặt trăng phải nhợt nhạt, nếu với chiến thắng và tinh thần của chúng ta, tác giả sử dụng giọng điệu tự hào, hùng tráng thì với kẻ thù, tác giả đặc biệt sử dụng giọng điệu khinh bỉ, mỉa mai. Và giọng điệu của văn xuôi cứ đan xen, thay đổi linh hoạt để cuối cùng, khi kết thúc bài cáo, Nguyễn Trãi chuyển sang giọng điệu nhẹ nhàng, chậm rãi, trầm ngâm:

Xã Tắc sẽ yên ổn từ đây. Giang sơn sẽ đổi mới từ đây

Lời bài hát như chan chứa niềm vui lớn lao vì độc lập, tự do của đất nước, là lời khẳng định độc lập, chủ quyền xứng đáng của dân tộc Đại Việt, đồng thời thể hiện niềm tin mãnh liệt vào sự thay da, đổi thịt, đất nước ngày càng phát triển.