Cuốn sách in chữ quốc ngữ đầu tiên của Việt Nam lên hạng vô giá

Cha Phero Trương Minh Thái, chánh xứ Mằng Lăng tiếp tôi trong phòng khách của Nhà thờ Mằng Lăng được trang trí bằng nhiều cổ vật. Quan trọng nhất là chiếc bàn trà giữa phòng được làm bằng gỗ măng cụt rất cũ và đã qua sử dụng. Đây là chiếc bàn đã có tuổi đời 127 năm, được xẻ từ một khúc gỗ măng cụt khổng lồ ngay nơi xây dựng nhà thờ này. Xung quanh linh mục, vô số hiện vật lịch sử quý giá đã được ông sưu tầm và lưu giữ, giải thích và minh chứng cho sự phát triển của tôn giáo và đời sống con người ở Nam Trung Bộ. Chỉ có một cuốn sách cổ tên là “Bài Giảng Tám Ngày” đã được in ở La Mã, được Ngài lo giữ gìn và bảo quản, vì nó là tài sản của Giáo Hội Mằng Lăng.

Linh mục Trương Minh Thái cho biết, trước đây, có thời gian sách được trưng bày ở khu tưởng niệm linh mục Alexandre de Rhodes để mọi du khách và giáo dân thưởng lãm. Alexandre de Rhodes là một nhà truyền giáo và nhà ngôn ngữ học người châu Âu vào giữa thế kỷ 17, người được cho là đã chuẩn hóa chữ quốc ngữ bằng cách phát minh ra việc sử dụng chữ quốc ngữ trong việc giảng dạy và biên soạn giáo lý của một nhóm các nhà truyền giáo và học giả ưu tú ở miền nam. miền Trung lúc bấy giờ. Sau đó, sợ sách bị mục nát, hư hỏng do thời tiết, khí hậu thất thường, linh mục Trương Minh Thái đã cất giữ sách gốc trong hộp kín và chỉ trưng bày bản chính.

Cha Trương Minh Thái cầm cuốn sách đứng trước đèn, chỉ cho tôi vết in trên cuốn sách in ở Vatican vào thời điểm năm 1651. Đây là dấu ấn khẳng định bản in gốc do giáo sĩ Alexandre de Rhodes mang về Roma. chính tôi đã biên soạn các tài liệu của mình thành cuốn sách này và in tại nhà xuất bản Vatican, sau đó mang về Việt Nam và sử dụng trong các buổi thuyết giảng của mình. Vào thời điểm đó, kỹ thuật in trên giấy, trong đó văn bản hoặc hình mờ chỉ xuất hiện khi tờ giấy được đưa ra trước nguồn sáng, là một trong những kỹ thuật in tiên tiến mà chỉ một số máy in hiện đại trên thế giới có được. Cho đến nay, chính vì nét đặc biệt đó mà bộ sách ngày càng có giá trị và trở thành đối tượng nghiên cứu của các nhà ngôn ngữ học, khảo cổ học và sử học trên thế giới.

Cuốn sách nay đã hoen ố theo thời gian nhưng vết mực còn sạch, được bọc trong vải, trông không khác gì cuốn sách tái bản hàng chục nghìn lần sau này. Cha Trương Minh Thái cho biết, ngoài Tổ chức Kỷ lục Việt Nam – Hội Kỷ lục gia Việt Nam muốn xác lập kỷ lục cho cuốn sách, nhiều trường đại học, viện nghiên cứu trên thế giới muốn mời ông mang cuốn sách đến. Điều này là thông qua bài thuyết trình của họ cho các sinh viên và nhà nghiên cứu quan tâm. Tuy nhiên, có vẻ như việc mang cuốn sách ra bên ngoài Việt Nam là không khả thi.

Về mặt chứng nhận pháp lý, sổ là tài sản riêng khi mang ra nước ngoài cần mua bảo hiểm. Nhưng đối với bảo hiểm, việc đánh giá không thể dựa trên tiêu chí nào. Việc một nhà thờ giáo xứ bình thường ven biển Nam Trung Bộ còn giữ được nguyên vẹn cuốn sách là một điều kỳ diệu. Mặc dù đã có một thời gian, cuốn sách bị thất lạc do nhiều năm chiến tranh, loạn lạc. Hiện nay, hàng năm Nhà thờ Mằng Lăng đều gửi cuốn sách về Trung tâm Lưu trữ Quốc gia để kiểm tra và tăng cường các biện pháp bảo quản hiện vật. “Cuốn sách giờ đây đã trở thành tài sản vô giá của một quốc gia mà từ trước đến nay nhà thờ là nơi duy nhất lưu giữ và sở hữu nó,” cha sở nói. Bất kỳ hành động nào có thể gây thiệt hại cho tài sản này đều được nhà thờ xem xét cẩn thận.”

Tuy nhiên, đó chỉ là giá trị của một hiện vật đã tồn tại hơn 3 thế kỷ song hành cùng cuộc sống của giáo dân vùng biển. Giá trị lớn nhất là hiện vật này là nhân chứng lịch sử cho một bước ngoặt khi chữ viết của chúng ta chuyển từ chữ Nôm sang chữ Quốc ngữ, dẫn đến sự vận động phụ thuộc của nền văn hiến sau này. Ngay cả việc nhà thờ được xây dựng trong rừng măng cụt (hay gần lăng?) có bị hiểu sai tiếng địa phương hay không vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ. Đằng sau cuốn sách xuất bản cách đây 366 năm còn ẩn chứa nhiều bí mật, chưa kể việc lý giải nguồn gốc cách phiên âm chữ quốc ngữ, phần nào nói lên sự cởi mở trong giao tiếp và du nhập những hình thức mới, triệt để. . nhân loại trong lĩnh vực văn hóa Việt Nam.

Trương Thúy Hằng