Luật ngân sách nhà nước là gì? Vai trò và ý nghĩa …

Ngân sách nhà nước có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Luật ngân sách nhà nước đã trải qua quá trình hình thành và phát triển lâu dài, Luật ngân sách nhà nước có vai trò quan trọng trong thu, chi ngân sách, điều tiết và cân đối ngân sách nhà nước. Vậy luật ngân sách nhà nước là gì? Nêu vai trò, ý nghĩa của Luật NSNN? Dưới đây Luật Dương Gia sẽ cung cấp thông tin về Luật ngân sách nhà nước.

* Cơ sở pháp lý:

– Luật Ngân sách Nhà nước 2015.

Tư vấn pháp luật trực tuyến Miễn phí qua tổng đài: 1900.6568

1. Luật Ngân sách Nhà nước là gì?

1.1. Ngân sách nhà nước là gì?

Về mặt kinh tế, ngân sách nhà nước được hiểu là bản dự toán thu chi bằng tiền của một quốc gia, do cơ quan có thẩm quyền của nhà nước quyết định thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm (năm ngân sách ) . Từ đó, ngân sách nhà nước là dự toán thu chi bằng tiền của quốc gia, phải được Quốc hội, đại diện cho toàn thể nhân dân trong quốc gia đó, quyết định trước khi chính phủ ban hành. Trên thực tế, Quốc hội cũng là cơ quan giám sát của Chính phủ trong quá trình chấp hành ngân sách và có quyền phê chuẩn quyết toán ngân sách hàng năm do Chính phủ đệ trình.

ngân sách nhà nước chỉ có giá trị thi hành trong một năm, kể từ ngày 01 tháng 01 đến ngày 31 tháng 12 hàng năm. Khoảng thời gian này được pháp luật quy định giới hạn rõ ràng về thời gian thực hiện thẩm tra ngân sách nhà nước và được gọi là “năm ngân sách” hay “mật”, thực chất là năm ngân sách.

Dưới góc độ pháp lý, khoản 4 Điều 14 Luật NSNN năm 2015 định nghĩa “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được tính toán và thực hiện trong một thời gian nhất định, được quyết định của cơ quan có thẩm quyền nhà nước để bảo đảm việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước. Ở góc độ này, NSNN là một đạo luật đặc biệt do Quốc hội ban hành, để Chính phủ cho phép thực hiện trong một thời hạn nhất định. Đạo luật ngân sách này được thực hiện theo một mệnh lệnh đặc biệt, không hoàn toàn giống với mệnh lệnh lập pháp thông thường. Thời hạn của hành động này luôn được xác định là một năm.

1.2. Luật ngân sách nhà nước là gì?

Luật ngân sách nhà nước là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình lập, chấp hành, kiểm toán, quyết toán, giám sát ngân sách nhà nước cũng như quyền hạn và nhiệm vụ của ngân sách nhà nước. cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có liên quan trong lĩnh vực ngân sách nhà nước.

Đạo luật Ngân sách Nhà nước tiếng Anh là “Luật Ngân sách Nhà nước”.

2. Đối tượng điều chỉnh của Luật NSNN:

Đối tượng điều chỉnh của Luật NSNN bao gồm:

– Các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình lập, xét duyệt, chấp hành và quyết toán ngân sách nhà nước. Tập hợp các quan hệ xã hội này phát sinh giữa các cơ quan nhà nước có chức năng thực thi công vụ trong việc lập, duyệt, chấp hành và hoàn trả NSNN với nhau hoặc giữa các cơ quan này với nhau trong quan hệ mệnh lệnh tài chính, thẩm định NSNN.

– Các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình phân cấp quản lý ngân sách nhà nước. Các quan hệ xã hội này chỉ phát sinh giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tham gia quản lý, điều hành ngân sách nhà nước như Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp.

– Các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình tạo lập quỹ NSNN (hoặc trong quá trình thu nộp ngân sách). Đây là những quan hệ xã hội phát sinh giữa các chủ thể là cơ quan nhà nước có chức năng thực thi công vụ trong lĩnh vực thu nộp ngân sách như cơ quan tài chính, cơ quan thuế, hải quan, kho bạc. nhà nước với những người khác. các bên là tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ hoặc quyền đóng góp một khoản tiền nhất định vào ngân sách nhà nước.

– Các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước (quá trình chi ngân sách). Mối quan hệ xã hội này phát sinh giữa các chủ thể là cơ quan nhà nước có chức năng thực thi công vụ tuân thủ dự toán chi NSNN hàng năm, với bên kia là các đơn vị tính NSNN có dự toán NSNN có quyền tiếp nhận và sử dụng các khoản ngân sách nhà nước hàng năm. quỹ.

3. Nội dung chủ yếu của Luật Ngân sách Nhà nước:

– Về thu, chi ngân sách: Luật Ngân sách Nhà nước 2015 quy định thu ngân sách nhà nước bao gồm tất cả các khoản thu từ thuế, phí; toàn bộ số tiền phí thu được từ hoạt động dịch vụ của cơ quan nhà nước, phí thu được từ hoạt động dịch vụ của đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước được nộp ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật; viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các nước, các tổ chức, cá nhân ở nước ngoài cho Chính phủ Việt Nam và chính quyền địa phương…

Chi ngân sách bao gồm chi đầu tư phát triển; chi dự trữ quốc gia; luôn luôn; trả lãi; chi viện trợ… Ngoài ra, luật cũng quy định rõ bội chi ngân sách bao gồm bội chi ngân sách trung ương và bội chi ngân sách cấp tỉnh.

Bội chi ngân sách trung ương được xác định là chênh lệch lớn nhất giữa tổng chi ngân sách trung ương không bao gồm chi trả nợ gốc với tổng chi ngân sách trung ương. Bội chi ngân sách cấp tỉnh là số bội chi của ngân sách cấp tỉnh cho từng địa phương, được xác định bằng mức chênh lệch lớn nhất giữa tổng số chi của ngân sách cấp tỉnh không bao gồm chi trả nợ chính và tổng số thu của ngân sách nhà nước cấp tỉnh. của từng địa phương.

– Về sử dụng quỹ dự trữ tài chính, dự phòng ngân sách: Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tạo quỹ dự trữ tài chính từ các nguồn tăng thu, cân đối ngân sách, điều tiết dự toán chi ngân sách hàng năm và các nguồn tài chính khác theo quy định của pháp luật. Số dư quỹ dự trữ tài chính ở mỗi cấp không vượt quá 25% dự toán chi ngân sách hàng năm của cấp đó.

Quỹ dự trữ tài chính được sử dụng trong các trường hợp: Cấp sơ bộ đáp ứng các nhu cầu chi theo dự toán chi ngân sách khi nguồn thu chưa tập trung kịp thời và phải quyết toán ngay trong năm ngân sách; thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, dịch bệnh trên diện rộng, ở mức độ nghiêm trọng và nhiệm vụ liên quan đến quốc phòng, an ninh;

Dự phòng ngân sách nhà nước là một khoản mục trong đánh giá các khoản chi ngân sách chưa phân bổ được cơ quan có thẩm quyền ở mỗi cấp ngân sách xác lập. Dự phòng ngân sách nhà nước được sử dụng để: Chi phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, dịch bệnh, cứu đói; nhiệm vụ quan trọng về quốc phòng, an ninh và các nhiệm vụ cần thiết khác….

– Công việcÔng tuyên bố ngân sách nhà nước: Việc công khai ngân sách nhà nước được thực hiện dưới các hình thức: công bố tại cuộc họp, niêm yết tại trụ sở cơ quan, tổ chức, đơn vị; xuất bản ấn phẩm; thông báo bằng văn bản cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan; đưa lên website; thông báo truyền thông;…

Nội dung công khai bao gồm số liệu, báo cáo giải trình dự toán NSNN trình Quốc hội, HĐND, dự toán do cấp có thẩm quyền quyết định, tình hình thực hiện NSNN và quyết toán NSNN; kết quả thực hiện kiến ​​nghị của Kiểm toán nhà nước; ngoài các số liệu chi tiết và các báo cáo thuyết minh trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, dự trữ quốc gia.

– Về cộng đồng giám sát NSNN: Ngân sách nhà nước được giám sát bởi cộng đồng. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp chịu trách nhiệm chính trong việc tổ chức giám sát ngân sách nhà nước của cộng đồng. Nội dung giám sát ngân sách nhà nước bao gồm: Việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước; Thực hiện công tác thẩm định ngân sách nhà nước hàng năm.

– Phân quyền, ủy quyền: Luật NSNN 2015 quy định việc thực hiện phân cấp, phân quyền khá đầy đủ, toàn diện, rõ ràng và phù hợp với tình hình hiện nay. Vì vậy, Quốc hội quyết định bội chi ngân sách nhà nước, bao gồm bội chi ngân sách trung ương và bội chi ngân sách địa phương, chi tiết đến từng địa phương và quyết định nguồn bù đắp bội chi ngân sách nhà nước. Luật quy định việc phân cấp cụ thể nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

– Bổ sung cân đối, có mục tiêu của ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới

Luật NSNN quy định về hoàn thiện cân đối ngân sách nhằm tăng cường trách nhiệm của các địa phương trong phát triển kinh tế, tăng quy mô ngân sách và góp phần bảo đảm cân đối ngân sách nhà nước vững chắc. Sau mỗi thời kỳ ổn định ngân sách, các địa phương cần tăng khả năng tự cân đối, phát triển ngân sách địa phương, giảm dần số bổ sung từ ngân sách cấp trên hoặc tăng tỷ lệ phần trăm (%) nộp ngân sách cấp trên đối với các khoản thu được chia theo dự toán cấp độ.

Có 4 trường hợp vượt chỉ tiêu ngân sách cấp trên. Số bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới được xác định căn cứ vào tỷ lệ phân bổ ngân sách và chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách; khả năng ngân sách cấp trên và khả năng cân đối ngân sách của từng địa phương cấp dưới, hỗ trợ ngân sách cấp dưới trong những trường hợp cụ thể.

4. Vai trò và tầm quan trọng của Luật NSNN:

Luật NSNN đóng vai trò điều tiết thu chi tiền tệ của đất nước.

Luật NSNN giúp củng cố và tăng cường vị trí, vai trò của công tác tài chính – NSNN góp phần ổn định và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết tốt nhất các vấn đề an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo. xóa đói, giảm nghèo; bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, đối ngoại và xử lý kịp thời những vấn đề cấp bách mới nảy sinh như thiên tai, dịch bệnh.

– Luật NSNN đóng vai trò là chuẩn mực cân đối tích cực, vững chắc của NSNN thông qua việc cân đối thu, chi NSNN.

– Luật NSNN đã bảo đảm tính chủ động trong quản lý, điều hành Luật NSNN. Ngân sách trung ương và ngân sách địa phương đã điều tiết việc sử dụng dự phòng ngân sách và tăng dự phòng tài chính để giải quyết tốt các vấn đề đột xuất.

– Luật NSNN giúp cho việc quản lý, điều hành NSNN ngày càng chủ động hơn, chất lượng và hiệu quả từng bước được nâng cao; Cải cách hành chính trong quản lý ngân sách và công khai ngân sách được đẩy mạnh.