Phương pháp quan sát – KHÁI NIỆM VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

I. KHÁI NIỆM PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Một. phương pháp quan sát

Quan sát là phương pháp nhận thức có chủ đích, có kế hoạch về một sự kiện, hiện tượng, quá trình (hoặc hành vi của con người) trong những hoàn cảnh tự nhiên khác nhau nhằm thu thập những số liệu, dữ kiện, đặc điểm cụ thể về diễn biến của sự kiện, hiện tượng đó.

Ý nghĩa của phương pháp là: Quan sát là cách thức cơ bản để nhận thức sự vật. Quan sát sử dụng một trong hai trường hợp: bộc lộ vấn đề nghiên cứu: xác lập giả thuyết để kiểm định giả thuyết. Quan sát mang lại cho nhà nghiên cứu những tài liệu cụ thể, những cảm nhận trực quan nhưng nó có tầm quan trọng khoa học rất lớn, đem lại cho khoa học những giá trị hiện thực.

Giống:

+ Pavlov: Khẩu hiệu hành động trong nghiên cứu khoa học “Quan sát, quan sát và quan sát…” được thể hiện rõ ràng – nhờ quan sát mà Pavlov xây dựng học thuyết “Phản xạ có điều kiện”.

+ Newton: Quan sát hiện tượng quả táo rơi, khái quát và xây dựng: “Định luật vạn vật hấp dẫn”.

+ Galileo: Quan sát sự đu đưa của chiếc đèn lồng trong nhà thờ từ đầu đến cuối, đã khái quát và phát biểu định luật chuyển động của con lắc đơn với chu kỳ: T = 2Π

+ Quan sát chuyển động của Braun, ông đã xây dựng thuyết phân tử của nguyên tử (các phân tử chuyển động không ngừng và giữa chúng có khoảng cách).

+ Theo dấu hiệu về mối quan hệ giữa người nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu, có thể có các loại quan sát: trực tiếp, gián tiếp, công khai, riêng tư, có tham dự, không tham dự (chỉ đóng vai trò ghi chép).

+ Theo dấu hiệu không gian và thời gian, người ta phân biệt các loại quan sát: liên tục, gián đoạn, theo chủ đề chung và theo chủ đề.

+ Theo mục đích có các loại quan sát: Quan sát phiến diện và quan sát toàn diện.

Quan sát có tổ chức (trong phòng thí nghiệm) Quan sát, phát hiện, thử nghiệm, v.v….

Hoặc nếu để phục vụ cho mục đích xử lý thông tin thì có: quan sát mô tả, quan sát phân tích….

Yêu cầu quan sát:

+ Xác định rõ đối tượng quan sát. Việc quan sát phải được thực hiện trong điều kiện tự nhiên của hoạt động: người quan sát không được biết mình đang bị quan sát, người quan sát không được can thiệp vào hoạt động tự nhiên và làm thay đổi hành vi của đối tượng (nếu họ là con người), người quan sát phải tự mình tham gia vào các hoạt động. làm việc, học tập, vui chơi,…) cùng với cái được quan sát (cùng với nhau) để đảm bảo tính tự nhiên của hiện tượng và quá trình nghiên cứu.Các hiện tượng và quá trình nghiên cứu đều mang tính cứu cánh.

+ Xác định rõ mục đích, nhiệm vụ của cuộc quan sát, từ đó xây dựng kế hoạch quan sát trong quá trình nghiên cứu và chương trình của từng cuộc quan sát. Điều quan trọng là xác định xem quan sát là toàn bộ hay chọn lọc, từ đó mọi thứ có thể được ghi lại. Không có chương trình, kế hoạch, tài liệu thu thập không đáng tin cậy và không thể loại trừ yếu tố ngẫu nhiên.

+ Kết quả quan sát (biên bản) phải được lập biên bản: ghi lại sự việc, điều kiện, hoàn cảnh xảy ra sự việc. Chỉ có đăng ký mới đảm bảo tính thống nhất và tính hệ thống: xin cảm ơn

của các hiện tượng, sự kiện hoặc tâm lý khác nhau, có thể được ghi lại bằng máy quay phim, máy ảnh, ghi hình, ghi âm hoặc bằng tốc ký, ghi hình quan sát, v.v.

– Quan sát các biến dạng:

+ Phương pháp phân tích sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu tình huống của chủ thể (một người) chỉ thông qua sản phẩm của anh ta…. Trên thực tế, chính các quá trình tâm lý “hiện thực hóa” trong sản phẩm của hoạt động – tức là đối tượng nghiên cứu (chẳng hạn nghiên cứu tâm lý trẻ em qua tranh trẻ vẽ, thơ trẻ làm, v.v.). ) bài tập do tôi thực hiện… …)

+ Phương pháp phán đoán độc lập khái quát (phương pháp phán đoán độc lập) cũng là một họ quan sát, bởi vì những phát biểu độc lập được xây dựng từ những quan sát về các hiện tượng khác nhau (ví dụ: trực tiếp theo dõi học sinh – học sinh trong giờ học đồng thời theo dõi bài học để phát hiện ra cách học tập, thái độ, hứng thú đối với môn học và tính tích cực học tập của học sinh). Tổng hợp những nhận xét của cá nhân giáo viên về một học sinh để nghiên cứu đặc điểm nhân cách của học sinh đó.

– Quan sát có ưu điểm là giữ được tính tự nhiên (tính khách quan của các sự kiện, hiện tượng và biểu hiện tâm lý con người, cung cấp số liệu sống động, cụ thể, phong phú, việc quan sát được thực hiện khá đơn giản), tuy nhiên, nhược điểm cơ bản của quan sát là: người quan sát đóng vai trò thụ động . , phải đợi hiện tượng xảy ra, không chủ động làm cho chúng diễn ra theo ý muốn, khó khăn trong việc đánh giá sự tồn tại của các điều kiện làm phát sinh hiện tượng, sự kiện, do đó khó tách rời mối quan hệ nhân quả. .

– Tóm lại, quan sát là một phương pháp nghiên cứu khoa học quan trọng, cần phối hợp với các phương pháp khác để đạt được mức độ nhận thức bản chất bên trong của đối tượng.